Tăng cường việc quản lý, sử dụng đất công

Lãng phí và vi phạm trong sử dụng đất

Chính sách, pháp luật của Ðảng và Nhà nước ta về đất đai đã khẳng định rõ đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Những năm qua, để phục vụ phát triển kinh tế-xã hội đất nước, nhiều diện tích đất được giao cho các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước triển khai các chương trình, dự án. Tuy nhiên, nhiều địa phương sau khi thu hồi đất và giao cho đơn vị, doanh nghiệp sử dụng, thuê nhưng không thực hiện gây lãng phí hoặc vi phạm trong sử dụng đất đai.

Công tác quản lý, sử dụng đất đai

Tiến sĩ Trần Công Phàn, đại biểu Quốc hội khóa XV, Phó Chủ tịch Thường trực, Tổng Thư ký Hội Luật gia Việt Nam nhận định: Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng đất công, hiệu quả khai thác chưa cao, còn nhiều bất cập, ảnh hưởng lớn đến công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong giai đoạn vừa qua. Kết quả giám sát số 330/BC-ÐGS ngày 11/10/2022 của Ðoàn giám sát chuyên đề Quốc hội khóa XV cho biết, Thanh tra Chính phủ báo cáo giai đoạn 2016-2021 cả nước phát hiện vi phạm 63.200 ha đất, kiến nghị thu hồi 31.287 ha đất.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên, trước hết là do các đơn vị chưa quan tâm, chú trọng thực hiện đúng quy định của Luật Ðất đai, Luật Ðầu tư và nhiều văn bản pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống lãng phí và sử dụng đất công. Ðặc biệt, việc quản lý, sử dụng đất trong và sau quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước còn nhiều bất cập.

Cụ thể, trước khi cổ phần hóa nhiều trường hợp không xây dựng phương án sử dụng đất hoặc xây dựng, phê duyệt phương án không phù hợp với phương án sắp xếp xử lý nhà, đất và quy hoạch sử dụng đất; chưa công khai minh bạch thông tin liên quan đến đất đai. Sau cổ phần hóa còn sử dụng đất không đúng mục đích, để hoang hóa, bị tranh chấp, lấn chiếm; chậm hoàn thiện thủ tục pháp lý; giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất không qua đấu giá; chuyển đổi mục đích không phù hợp quy hoạch.

Các chuyên gia, nhà quản lý lĩnh vực đất đai cho rằng: Tình trạng chuyển nhượng đất công không đúng quy định vẫn tiếp tục diễn ra, mặc dù pháp luật đã có nhiều quy định chặt chẽ liên quan đến quản lý sử dụng tài sản công, trong đó đặc biệt là quy định về quản lý, khai thác, sử dụng đất công. Ðáng chú ý, trong vài năm trở lại đây, qua công tác thanh tra, kiểm tra, các cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều khu đất công bị chuyển nhượng trái phép, biến đất công thành đất tư.

Ðiển hình như vụ án vi phạm các quy định về quản lý đất đai xảy ra tại Tổng công ty Bia-Rượu-Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco). Trong khi đó, tình trạng các trụ sở và đất công bị bỏ hoang hoặc sử dụng không đúng mục đích, gây lãng phí đang xảy ra khá phổ biến ở nhiều địa phương, nhất là tại các thành phố lớn có nhiều đất công và cơ quan, đơn vị nhà nước đóng trên địa bàn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Ðà Nẵng, Cần Thơ…

Ðáng lo ngại, một số tổ chức, cá nhân đã lợi dụng tình trạng này để lấn chiếm đất công trái phép với nhiều mục đích khác nhau như làm bãi đỗ xe, bãi tập kết vật liệu, kinh doanh dịch vụ ăn uống; nhiều trụ sở cơ quan không được sử dụng hết diện tích, bị cho thuê tràn lan để làm cửa hàng kinh doanh, ăn uống hoặc các dịch vụ khác.

Ngoài ra, công tác giải phóng mặt bằng tại nhiều nơi còn gặp khó khăn, bất cập, việc xử lý các dự án chậm tiến độ, thiếu quyết liệt và vi phạm trong công tác giao đất vẫn phổ biến; ý thức chấp hành pháp luật của người sử dụng đất còn chưa nghiêm túc, nhất là một số chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe.